Araştırmalarda Kars'ın tarihinin çok eskilere Cilalı Taş Devrine kadar indiği ( M.Ö. 9000-8000 ) anlaşılmaktadır. Kars'ın bilinen ilk sakinleri Hurrilerdir. Hurriler daha sonraları Hititlerin hâkimiyetine girmişlerdir. Hititlerden sonra bölgeye Urartular hâkim olmuştur. Urartuların Karsa hâkimiyeti 200 yıl kadar sürmüştür. M.Ö. 7. asırda bu bölgeye İskitler, M.Ö.6. asırda ise Persler hâkim olmuştur. M.Ö. 4. asırda Makedonya Kralı Büyük İskender, Persleri yenerek Kars’ı ele geçirmiştir. M.S. 2. asırda Romalıların eline geçen şehir daha sonra Partlar ve onların yerine geçen Sasaniler ile Romalılar arasında el değiştirmiştir. Romanın, kavimler göçüyle ikiye bölünmesiyle bu bölge Doğu Roma İmparatorluğu'nun nüfus bölgesine düşmüştür. Bu tarihten sonra bu bölge Sasanilerle Bizans arasında birçok defa el değiştirmiştir.
M.S. 7. asırda İslâm orduları bu bölgeyi fethedince Ermeni derebeyleri, Abbasi halifelerine tâbi oldular. Bölge ahalisi, kütleler hâlinde İslamiyet ile şereflenerek, İslamiyet, Kars ve civarında hızla yayıldı. Sacoğulları ve onların yerine geçen Şeddadiler bu bölgeye egemen oldular ve Ermenilerle mücadele ettiler. Onuncu asrın ortasında Kars’a 50 km mesafede Anı şehrini başşehir yapan Ermeni derebeyleri 1044’te Bizanslılar tarafından bölgeden kovuldular Bizans hâkimiyetinden sonra büyük Türk Hakanı Selçuklu Sultanı Alparslan 1064’te Anı’yı fethederek Bizanslıları buradan attı. Kars, Anadolu’nun Türkler tarafından fethedilen ilk parçası oldu. Bu fetih 1071 Malazgirt Zaferinden yedi sene önce olmuştur.
1239’da Moğollar Kars ve Anı’yı almıştır. Bu tarihten sonra sırasıyla İlhanlılar, Celayirliler, Timurlular, Karakoyunlular ve Akkoyunlular bölgeye hâkim oldular. Daha sonra Safeviler Akkoyunlu İmparatorluğunu yıkınca, mirasına konarak Kars’a hâkim oldular. 1534’te Kanuni Sultan Süleyman Hanın ilk yıllarında şehir Safevilerden Osmanlılara geçti. Osmanlı Devleti ile Safevi Devleti arasındaki stratejik çarpışmalar, Kars bölgesinde cereyan etti. Kars, 18 Kasım 1877’de Rusların egemenliğine girdi. Kars’ı Tiflis’te bulunan Kafkasya Umumi Valiliğine bağladılar. 1918 başında Osmanlı ve müttefiklerine yenilen Rusya, silâhlarını bırakıp, Brest-litovsk Antlaşması ile Kars, Artvin ve Batum’u Osmanlı Devletine bıraktı. İngiltere ve müttefikleri 1. Dünya Savaşında galip gelince, İngilizler bu antlaşmayı kabul etmedi. İstiklâl Harbinde 15’inci Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa, 30 Ekim 1920’de Kars’ı kurtardı. Rusya 16 Mart 1921 Moskova Anlaşması ile Batum hariç olmak üzere, Kars ve Artvin'in Türkiye’ye iadesini kabul etti. Bu durum, 13 Ekim 1921 Kars Anlaşması ile Ermenistan ve Gürcistan tarafından da kabul edildi.
1239’da Moğollar Kars ve Anı’yı almıştır. Bu tarihten sonra sırasıyla İlhanlılar, Celayirliler, Timurlular, Karakoyunlular ve Akkoyunlular bölgeye hâkim oldular. Daha sonra Safeviler Akkoyunlu İmparatorluğunu yıkınca, mirasına konarak Kars’a hâkim oldular. 1534’te Kanuni Sultan Süleyman Hanın ilk yıllarında şehir Safevilerden Osmanlılara geçti. Osmanlı Devleti ile Safevi Devleti arasındaki stratejik çarpışmalar, Kars bölgesinde cereyan etti. Kars, 18 Kasım 1877’de Rusların egemenliğine girdi. Kars’ı Tiflis’te bulunan Kafkasya Umumi Valiliğine bağladılar. 1918 başında Osmanlı ve müttefiklerine yenilen Rusya, silâhlarını bırakıp, Brest-litovsk Antlaşması ile Kars, Artvin ve Batum’u Osmanlı Devletine bıraktı. İngiltere ve müttefikleri 1. Dünya Savaşında galip gelince, İngilizler bu antlaşmayı kabul etmedi. İstiklâl Harbinde 15’inci Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa, 30 Ekim 1920’de Kars’ı kurtardı. Rusya 16 Mart 1921 Moskova Anlaşması ile Batum hariç olmak üzere, Kars ve Artvin'in Türkiye’ye iadesini kabul etti. Bu durum, 13 Ekim 1921 Kars Anlaşması ile Ermenistan ve Gürcistan tarafından da kabul edildi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder